οι κωμωδίες του Αριστοφάνη
Αριστοφάνης
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 445 π.Χ. περίπου, και πέθανε στα μέσα της δεκαετίας του 380 π.Χ. Έζησε στην Αθήνα και μεγάλωσε τα χρόνια, που ξεκίνησε για την Αθήνα και τους κατοίκους της, μία εποχή ειρήνης και άνθησης, κατά την οποία στην πολιτική ζωή κυριαρχούσε η προσωπικότητα του Περικλή (ειρήνη με την Σπάρτη και την Περσία) και η οποία διήρκεσε μέχρι την έναρξη του τριακονταετούς Πελοποννησιακού πολέμου το 431π.Χ.
Ήταν γιος του Φιλίππου, γνήσιου Αθηναίου, από τον Δήμο Κυδαθηναίων κι έτσι θεωρείται κι αυτός ντόπιος. Για τη ζωή του, όμως, μόνο ελάχιστα μας είναι σήμερα γνωστά.
Έλαβε συνολικά 10 μεγάλα πρώτα βραβεία σε σχετικούς θεατρικούς διαγωνισμούς. Από τα έργα του φαίνεται πως είχε εξαιρετική μόρφωση, γενική και ειδική. Εκτός από τη καθολική μόρφωση, που η Αθήνα του Περικλή έδινε στους νέους, γνώριζε άριστα τα έργα των προηγούμενων ποιητών και φρόντισε να τελειοποιηθεί στη σκηνική τέχνη. Ήτανε πνευματωδέστατος ευφυολόγος, χιουμορίστας και με περίσσεια τόλμη καυτηρίαζε, προπάντων τους δημαγωγούς, τους σοφιστές και τον Δήμο Αθήνας.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 445 π.Χ. περίπου, και πέθανε στα μέσα της δεκαετίας του 380 π.Χ. Έζησε στην Αθήνα και μεγάλωσε τα χρόνια, που ξεκίνησε για την Αθήνα και τους κατοίκους της, μία εποχή ειρήνης και άνθησης, κατά την οποία στην πολιτική ζωή κυριαρχούσε η προσωπικότητα του Περικλή (ειρήνη με την Σπάρτη και την Περσία) και η οποία διήρκεσε μέχρι την έναρξη του τριακονταετούς Πελοποννησιακού πολέμου το 431π.Χ.
Ήταν γιος του Φιλίππου, γνήσιου Αθηναίου, από τον Δήμο Κυδαθηναίων κι έτσι θεωρείται κι αυτός ντόπιος. Για τη ζωή του, όμως, μόνο ελάχιστα μας είναι σήμερα γνωστά.
Έλαβε συνολικά 10 μεγάλα πρώτα βραβεία σε σχετικούς θεατρικούς διαγωνισμούς. Από τα έργα του φαίνεται πως είχε εξαιρετική μόρφωση, γενική και ειδική. Εκτός από τη καθολική μόρφωση, που η Αθήνα του Περικλή έδινε στους νέους, γνώριζε άριστα τα έργα των προηγούμενων ποιητών και φρόντισε να τελειοποιηθεί στη σκηνική τέχνη. Ήτανε πνευματωδέστατος ευφυολόγος, χιουμορίστας και με περίσσεια τόλμη καυτηρίαζε, προπάντων τους δημαγωγούς, τους σοφιστές και τον Δήμο Αθήνας.
Σωζόμενες ΚωμωδίεςΑχαρνής (425 π.Χ.)
Ιππείς (424 π.Χ.)
Νεφέλες (423 π.Χ.)
Σφήκες (422 π.Χ.)
Ειρήνη (421 π.Χ.)
Όρνιθες (414 π.Χ.)
Λυσιστράτη (411 π.Χ.)
Θεσμοφοριάζουσες (411 π.Χ.)
Βάτραχοι (405 π.Χ.)
Εκκλησιάζουσες (392 π.Χ.)
Πλούτος(388 π.Χ)
Ιππείς (424 π.Χ.)
Νεφέλες (423 π.Χ.)
Σφήκες (422 π.Χ.)
Ειρήνη (421 π.Χ.)
Όρνιθες (414 π.Χ.)
Λυσιστράτη (411 π.Χ.)
Θεσμοφοριάζουσες (411 π.Χ.)
Βάτραχοι (405 π.Χ.)
Εκκλησιάζουσες (392 π.Χ.)
Πλούτος(388 π.Χ)
κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικς
Το έργο Όρνιθες παρουσιάστηκε το 414 π.Χ στα Μεγάλα Διονύσια και θεωρείται, λόγω της σκηνικής πληρότητας, το πλέον πετυχημένο έργο του Αριστοφάνη. Πραγματεύεται, όπως στους «Ιππείς» τις πρακτικές των πολιτικών και στρατιωτικών, όμως χωρίς αναφορές σε επίκαιρα γεγονότα της Αθήνας, αλλά ως σημείο εκκινήσεως για να περιγράψει μια ιδανική κοινωνία και ταυτόχρονα για να αποδείξει τη βεβαιότητα για την αποτυχία της. Στους Όρνιθες (πουλιά) το θέμα είναι η φυγή του βασανισμένου κι ειρηνόφιλου ανθρώπου για μια χώρα που επικρατεί μια παραμυθένια ειρήνη. Δυο καλοί πολίτες φεύγουν απ’ τον τόπο τους και φτιάχνουν ανάμεσα στον ουρανό και τη γη τη Νεφελοκοκκυγία (κατοικία κούκων στα σύννεφα), όπου βασιλεύουν τα πουλιά. Το κακό είναι ότι σε λίγο βρίσκονται εκεί κι άλλοι άνθρωποι, οι φαύλοι της Αθήνας που θέλουν να πάρουν μέρος στην ίδρυση της νέας πόλης. Έτσι ο Αριστοφάνης έχει την ευκαιρία να φέρει πάνω στη σκηνή μιαν ολόκληρη σειρά από εκπληκτικούς τύπους που ο καλύτερος εκπρόσωπός τους είναι ένας ποιητής που θα ήθελε να μεταμορφωθεί σε αηδόνι. Σε λίγο αναγγέλλεται και μια πρεσβεία των θεών. Με την κωμωδία αυτή ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τους συκοφάντες και τους δημοκόλακες ακόμα και τις θεωρίες για νέα πολιτεύματα. |
Το 424 π.Χ παρουσιάστηκε η κωμωδία Ιππείς, η οποία αποτελεί μία καυστική, αν και κωδικοποιημένη σάτιρα, για τους Αθηναίους πολιτικούς, προ πάντων για το στρατιωτικό ηγέτη της δημοκρατικής παράταξης Κλέωνα, στον οποίο είχε επιτεθεί ήδη έντονα στο έργο του «Βαβυλώνιοι» και τον οποίο κατηγορεί για δημαγωγία. Με το έργο αυτό ο Αριστοφάνης έδωσε το μεγάλο χτύπημα στον Κλέωνα τον οποίον ενσαρκώνει ένας βάρβαρος δούλος που με τις δωροδοκίες του και με την έλλειψη του στοιχειώδους σεβασμού έχει κερδίσει μια φριχτή επιρροή πάνω στον αφέντη του, που έχει τ’ όνομα Δήμος, και τυραννάει έτσι τους άλλους δούλους. Για σωτηρία επιστρατεύεται ένας αλλαντοπώλης που επισκιάζει σε αχρειότητα τον επικεφαλής των δούλων. Αυτός λοιπόν πραγματοποιεί το θαύμα, να διώξει απ’ τη μέση τον μισητό. Η επιτυχία αυτού του έργου δεν εμπόδισε την επανεκλογή του Κλέωνα στο αξίωμα του στρατηγού. Όμως ο Αριστοφάνης εξακολούθησε να τον καταδιώκει. Το δράμα πήρε τ’ όνομά του απ’ τους ιππείς που ήταν μια τάξη που είχε εχθρικές διαθέσεις για τον δημαγωγό. |
άλλα έργα
Νεφέλες
Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά και πολυσυζητημένα έργα του Αριστοφάνη.Η κωμωδία σατιρίζει τους σοφιστές της Αρχαίας Αθήνας και ιδιαίτερα το Σωκράτη, που διαφθείρει υποτίθεται τους νέους με τη διδασκαλία του, παρόλο που ο Σωκράτης δεν δίδαξε ποτέ την σοφιστεία. Το όνομα του έργου οφείλεται στις Νεφέλες (τις νεφελώδεις δηλαδή ιδέες της φιλοσοφίας), Υπόθεση Ο Στρεψιάδης, ένας γέρος Αθηναίος χωριάτης, αναγκάστηκε να αφήσει το κτήμα του και να κλειστεί στην Αθήνα, λόγω των συχνών επιδρομών που έκαναν οι Σπαρτιάτες στην Αττική, την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Παντρεμένος με μία αριστοκράτισσα Αθηναία απέκτησαν ένα γιο, τον Φειδιππίδη, που αναθρεμμένος σαν αριστοκράτης, έφτασε στο σημείο να καταχρεώσει τον πατέρα του με τις σπατάλες του και τη άσωτη ζωή του. Στριμωγμένος ο Στρεψιάδης από τους δανειστές του παίρνει την απόφαση να στείλει το γιο του στο Φροντιστήριο του Σωκράτη για να μάθει τον άδικο και τον δίκαιο λόγο, ώστε να μπορεί να δικαιώνεται στις δίκες και να γλιτώσει από τα διάφορα δανεικά και αγύριστα. Ο Φειδιππίδης, δεν έχει καμιά όρεξη να κλειστεί στη σχολή κι έτσι, ο γέρο Στρεψιάδης, αναγκάζεται να φοιτήσει ο ίδιος στο Φροντιστήριο. Γρήγορα όμως ο Σωκράτης τον διώχνει ως ανεπίδεκτο μαθήσεως και τελικά πείθει τον γιο του να φοιτήσει στη σχολή του μεγάλου φιλοσόφου. Σύντομα θα αντιληφθεί πως όλα τα μαθήματα που πήρε ο γιος του, θα τα πληρώσει ο ίδιος και πικρά μάλιστα... Αχαρνής
Υπόθεση Βρισκόμαστε στον έκτο χρόνο του πολέμου μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Οι συνέπειες του πολέμου πλήττουν καίρια τον αγροτικό πληθυσμό, ο οποίος, αναγκασμένος να ζει εντός των τειχών, βλέπει τη γη του να καταστρέφεται. Ο Αθηναίος αγρότης Δικαιόπολις απογοητευμένος από τους συμπολίτες του που αδρανούν και αγανακτισμένος με τους πολιτικούς που αδιαφορούν για το κοινό συμφέρον και οδηγούν την πόλη στην καταστροφή αποφασίζει να κλείσει συνθήκη «ιδιωτική» ειρήνης με τη Σπάρτη για τον ίδιο και την οικογένειά του. Εξοργισμένοι οι καρβουνιάρηδες του δήμου των Αχαρνών, μόλις το πληροφορούνται, κυνηγούν τον «προδότη» για να τον τιμωρήσουν. Ο Δικαιόπολις θα ζητήσει τη βοήθεια του Ευριπίδη για να τους αντιμετωπίσει, θα μεταχειριστεί κάθε μέσο για να επιβάλειτην ειρήνη του και δεν θα διστάσει να τα βάλει ακόμη και με τον φιλοπόλεμο στρατηγό, Λάμαχο, τον πιο ισχυρό υπερασπιστή του πολέμου. |
Πλούτος
Όταν γραφόταν ο Πλούτος (388 π.Χ.), μαινόταν ο Κορινθιακός Πόλεμος (395-387 π.Χ.), οι συμμαχίες ανατρέπονταν και η Αθήνα έλπιζε ότι θα ανακτούσε την ηγεμονία της. Μάταια όμως γιατί ο θεσμός της Πόλης-Κράτους ήταν σε πορεία παρακμής. Οι αγρότες λόγω των πολέμων περιήλθαν σε μεγάλη φτώχεια. Το ατομικό συμφέρον, η διαφθορά, η συκοφαντία, η μετριότητα κυριαρχούσαν στο δημόσιο βίο.
Υπόθεση
Στην κωμωδία αυτή ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τη κακή διανομή του Πλούτου, που, επειδή είναι τυφλός, πηγαίνει στους κακούς. Αλλά ένας χρηστός πολίτης, ο Χρεμύλος, μαζί με τον τετραπέρατο δούλο του Καρίωνα, περιθάλπουν τον τυφλό, τιμωρημένο από το Δία, θεό Πλούτο, που μικρός τυφλώθηκε για να
αποφεύγει τους δίκαιους, τους σοφούς και τους έντιμους. Ο Θεός Πλούτος λοιπόν ξαναβρίσκει το φως του, μετά την γιατρειά που του προσφέρουν ο Χρέμυλος με τον δούλο του. Εκείνος δίνει τα πλούτη του στους αγαθούς και τους κακούς τους κάνει φτωχούς.
Όταν γραφόταν ο Πλούτος (388 π.Χ.), μαινόταν ο Κορινθιακός Πόλεμος (395-387 π.Χ.), οι συμμαχίες ανατρέπονταν και η Αθήνα έλπιζε ότι θα ανακτούσε την ηγεμονία της. Μάταια όμως γιατί ο θεσμός της Πόλης-Κράτους ήταν σε πορεία παρακμής. Οι αγρότες λόγω των πολέμων περιήλθαν σε μεγάλη φτώχεια. Το ατομικό συμφέρον, η διαφθορά, η συκοφαντία, η μετριότητα κυριαρχούσαν στο δημόσιο βίο.
Υπόθεση
Στην κωμωδία αυτή ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τη κακή διανομή του Πλούτου, που, επειδή είναι τυφλός, πηγαίνει στους κακούς. Αλλά ένας χρηστός πολίτης, ο Χρεμύλος, μαζί με τον τετραπέρατο δούλο του Καρίωνα, περιθάλπουν τον τυφλό, τιμωρημένο από το Δία, θεό Πλούτο, που μικρός τυφλώθηκε για να
αποφεύγει τους δίκαιους, τους σοφούς και τους έντιμους. Ο Θεός Πλούτος λοιπόν ξαναβρίσκει το φως του, μετά την γιατρειά που του προσφέρουν ο Χρέμυλος με τον δούλο του. Εκείνος δίνει τα πλούτη του στους αγαθούς και τους κακούς τους κάνει φτωχούς.
Εκκλησιάζουσες
Οι «Εκκλησιάζουσες» είναι μία πολιτική κωμωδία-σάτιρα, από τις χαρακτηριστικές του Αριστοφάνη, στην οποία για άλλη μια φορά - μετά τη "Λυσιστράτη" - τάσσεται υπέρ των γυναικών. Η πρωταγωνίστρια του
έργου, η δυναμική και κατεργάρα Πραξαγόρα, είναι εκείνη που θα αναλάβει τα ηνία της γυναικείας επανάστασης, όχι με σκοπό την επαναφορά σε πρότερες καταστάσεις, όπως συμβαίνει με την Λυσιστράτη, αλλά με μοναδικό στόχο την αλλαγή ολόκληρης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
Η πανούργα, λοιπόν, Πραξαγόρα μεταμφιέζεται σε άνδρα, μαζί με όλες τις γυναίκες της Αθήνας και η γυναικεία πομπή φτάνει ως την Εκκλησία του Δήμου - στην οποία οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου - και ψηφίζουν νόμο, σύμφωνα με τον οποίο η εξουσία περνά στα χέρια των γυναικών. Κάτι που φέρνει κυριολεκτικά τα πάνω κάτω.
Βάτραχοι
Η Ιστορία έχει ώς εξής: Ο θεός Διόνυσος απογοητευμένος από την κατάσταση του θεάτρου στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισμένος να αναλάβει δράση για να αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραματικοί αγώνες στην Αθήνα. Μαζί με τον δούλο του Ξανθία ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι προς τον Κάτω Κόσμο με σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν
στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον Αισχύλο την τιμητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο Πλούτωνας καλεί τον Διόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους τρεις τραγικούς σε έναν δραματικό διαγωνισμό. Ο αγώνας για την ανάδειξη του καλύτερου, αρχίζει…
Η Ιστορία έχει ώς εξής: Ο θεός Διόνυσος απογοητευμένος από την κατάσταση του θεάτρου στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισμένος να αναλάβει δράση για να αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραματικοί αγώνες στην Αθήνα. Μαζί με τον δούλο του Ξανθία ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι προς τον Κάτω Κόσμο με σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν
στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον Αισχύλο την τιμητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο Πλούτωνας καλεί τον Διόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους τρεις τραγικούς σε έναν δραματικό διαγωνισμό. Ο αγώνας για την ανάδειξη του καλύτερου, αρχίζει…