Κούλουμα και Καθαρή Δευτέρα
Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο χαρταετός: Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το πέταγμα του χαρταετού.
Με τον όρο: κούλουμα, εννοούμε την μαζική έξοδο του κόσμου στην ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση. Η προέλευση της λέξης κούλουμα είναι λατινική, από το “cumulus” που εκτός από την σημασία του σωρού, σημαίνει και την αφθονία, το περίσσευμα, το πέρας, αλλά και τον επίλογο. Η γιορτή λοιπόν της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα. Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα “καθαρίζουν” ό,τι απέμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς και συνηθίζεται να τρώμε λαγάνα (άζυμο ψωμί που φτιάχνουν μόνο εκείνη τη μέρα), χαλβά, ελιές και άλλα νηστίσιμα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Χαρταετός
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού. Αναρωτηθήκατε ποτέ όμως πώς και από πού ξεκίνησε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού: Η επικρατέστερη άποψη πηγάζει από τα βάθη της Ανατολής. Στους ανατολικούς λαούς η τέχνη της κατασκευής χαρταετών τελειοποιήθηκε, φτάνοντας στο σημείο να φτιάχνουν «ιπτάμενους» δράκους, πουλιά, ψάρια, ζώα. Ήταν ένα κομμάτι τις πίστης τους, στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι λαοί αυτοί στόλιζαν τους χαρταετούς με ευχές και επιθυμίες, και πετώντας τους τις έστελναν όσο πιο κοντά μπορούσαν στο θεό. Πολλές φορές σήκωναν πολλούς μαζί αετούς στον ουρανό, με συνοδεία ύμνων, σαν προσευχή και ικεσία στους θεούς τους. Ακόμα και σήμερα πιστεύεται στην Κίνα ότι το πέταγμα των χαρταετών διώχνει μακριά την κακή τύχη. Αυτό που ίσως δε γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι και κατά την ελληνική αρχαιότητα υπήρξαν δείγματα προσπαθειών κατασκευής αετών. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας (440 - 360 π.Χ.), χρησιμοποίησε στις μελέτες του τον χαρταετό. Ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα, μαθητής του Πυθαγόρα που ασχολήθηκε και με πτήσεις. (Θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων).
Στην Ευρώπη ο χαρταετός εμφανίζεται γύρω στο 1400 μ.Χ. Τον έφεραν εξερευνητές που είχαν επιστρέψει από την Ασία. Βέβαια εκείνοι οι αετοί δεν ήταν όπως τους ξέρουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί για να γίνει ο χαρταετός χρειάζεται πολύ και λεπτό χαρτί, το οποίο ήταν είδος πολυτελείας εκείνη την εποχή. Γι αυτό, οι αετοί κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν φτιαγμένοι από πανί, όπως τα πανιά των πλοίων.
Το 1606, ένας Ισπανός κληρικός έγραφε στο ημερολόγιο του, ότι τον χρησιμοποιούσαν σαν «παιχνίδι χαράς, την ημέρα του Πάσχα».
Μια γαλλική παράσταση του 1657 κι άλλη μια του 1807, μας δείχνουν παιδιά που παίζουν με χαρταετό
Το 1752, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, διαπίστωσε με την βοήθεια ενός αετού, τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και έφτιαξε το αλεξικέραυνο.
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, την μεγάλη γέφυρα του Νιαγάρα την ξεκίνησαν, περνώντας από την μια όχθη στην άλλη το πρώτο σκοινί δεμένο σε έναν χαρταετό.
Μπορεί λοιπόν στις μέρες μας να συνδυάζουμε τους χαρταετούς μόνο με το παιχνίδι, έχουν χρησιμοποιηθεί, όμως, ευρέως από τον άνθρωπο για πολλούς σκοπούς.Το πέταγμα του αετού την Καθαρή Δευτέρα, όμως, δεν παύει να είναι ένα όμορφο έθιμο, ένα πανηγύρι χρωμάτων στους ουρανούς μας.
Με τον όρο: κούλουμα, εννοούμε την μαζική έξοδο του κόσμου στην ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση. Η προέλευση της λέξης κούλουμα είναι λατινική, από το “cumulus” που εκτός από την σημασία του σωρού, σημαίνει και την αφθονία, το περίσσευμα, το πέρας, αλλά και τον επίλογο. Η γιορτή λοιπόν της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα. Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα “καθαρίζουν” ό,τι απέμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς και συνηθίζεται να τρώμε λαγάνα (άζυμο ψωμί που φτιάχνουν μόνο εκείνη τη μέρα), χαλβά, ελιές και άλλα νηστίσιμα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Χαρταετός
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού. Αναρωτηθήκατε ποτέ όμως πώς και από πού ξεκίνησε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού: Η επικρατέστερη άποψη πηγάζει από τα βάθη της Ανατολής. Στους ανατολικούς λαούς η τέχνη της κατασκευής χαρταετών τελειοποιήθηκε, φτάνοντας στο σημείο να φτιάχνουν «ιπτάμενους» δράκους, πουλιά, ψάρια, ζώα. Ήταν ένα κομμάτι τις πίστης τους, στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι λαοί αυτοί στόλιζαν τους χαρταετούς με ευχές και επιθυμίες, και πετώντας τους τις έστελναν όσο πιο κοντά μπορούσαν στο θεό. Πολλές φορές σήκωναν πολλούς μαζί αετούς στον ουρανό, με συνοδεία ύμνων, σαν προσευχή και ικεσία στους θεούς τους. Ακόμα και σήμερα πιστεύεται στην Κίνα ότι το πέταγμα των χαρταετών διώχνει μακριά την κακή τύχη. Αυτό που ίσως δε γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι και κατά την ελληνική αρχαιότητα υπήρξαν δείγματα προσπαθειών κατασκευής αετών. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας (440 - 360 π.Χ.), χρησιμοποίησε στις μελέτες του τον χαρταετό. Ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα, μαθητής του Πυθαγόρα που ασχολήθηκε και με πτήσεις. (Θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων).
Στην Ευρώπη ο χαρταετός εμφανίζεται γύρω στο 1400 μ.Χ. Τον έφεραν εξερευνητές που είχαν επιστρέψει από την Ασία. Βέβαια εκείνοι οι αετοί δεν ήταν όπως τους ξέρουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί για να γίνει ο χαρταετός χρειάζεται πολύ και λεπτό χαρτί, το οποίο ήταν είδος πολυτελείας εκείνη την εποχή. Γι αυτό, οι αετοί κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν φτιαγμένοι από πανί, όπως τα πανιά των πλοίων.
Το 1606, ένας Ισπανός κληρικός έγραφε στο ημερολόγιο του, ότι τον χρησιμοποιούσαν σαν «παιχνίδι χαράς, την ημέρα του Πάσχα».
Μια γαλλική παράσταση του 1657 κι άλλη μια του 1807, μας δείχνουν παιδιά που παίζουν με χαρταετό
Το 1752, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, διαπίστωσε με την βοήθεια ενός αετού, τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και έφτιαξε το αλεξικέραυνο.
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, την μεγάλη γέφυρα του Νιαγάρα την ξεκίνησαν, περνώντας από την μια όχθη στην άλλη το πρώτο σκοινί δεμένο σε έναν χαρταετό.
Μπορεί λοιπόν στις μέρες μας να συνδυάζουμε τους χαρταετούς μόνο με το παιχνίδι, έχουν χρησιμοποιηθεί, όμως, ευρέως από τον άνθρωπο για πολλούς σκοπούς.Το πέταγμα του αετού την Καθαρή Δευτέρα, όμως, δεν παύει να είναι ένα όμορφο έθιμο, ένα πανηγύρι χρωμάτων στους ουρανούς μας.